ਅੱਜ 26 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਅੱਸੂ ਦੇ ਨਰਾਤੇ : ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ 1008 ਸਵਾਮੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਨੰਦ ਗਿਰੀ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਨਰਾਤਿਆਂ ਬਾਰੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
9 ਦਿਨ ਹੀ ਕਿਉਂ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਨਰਾਤੇ ? ਨਰਾਤਿਆਂ 'ਚ ਕਿਸ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਦੇ ਕਿਸ ਰੂਪ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ?
ਦਿਵਯ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਧਾਮ ਵਿੱਖੇ ਅੱਜ ਤੋਂ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਚਰਿਤ ਮਾਨਸ ਦੇ ਪਾਠ ਹੋਣਗੇ ਆਰੰਭ, 4 ਅਕਤੂਬਰ ਨਵਮੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਹੋਵੇਗਾ ਮਾਂ ਭਗਵਤੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਾਗਰਣ ਅਤੇ ਭੰਡਾਰਾ
ਦੀਪਕ ਗਰਗ ,ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਨੈਟਵਰਕ
ਕੋਟਕਪੂਰਾ 26 ਸਿਤੰਬਰ 2022
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਨਵਰਾਤਰੀ ਯਾਨਿ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 4 ਵਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 2 ਪ੍ਰਗਟ ਨਰਾਤੇ ਅਤੇ 2 ਗੁਪਤ ਨਰਾਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਲ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਗਟ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅੱਸੂ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰ ਸਾਲ ਸ਼ਾਰਦੀਯ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਸ਼ਵਿਨ ( ਅੱਸੂ ) ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤਿਥੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨਵਮੀ ਤਿਥੀ ਤੱਕ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ 26 ਸਤੰਬਰ, ਸੋਮਵਾਰ ਤੋਂ 4 ਅਕਤੂਬਰ, ਮੰਗਲਵਾਰ ਤੱਕ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ 9 ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਮਾਤਾ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਰਦੀਯ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਇਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਜੈਤੋ ਚੁੰਗੀ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਦਿਵਯ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਧਾਮ ਦੇ ਗੱਦੀਨਸ਼ੀਨ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ 1008 ਸਵਾਮੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਨੰਦ ਗਿਰੀ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ( ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੇਵਾ ਜੀ) ਨੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਮੁੱਖ ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ…
ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਵਰਦਾਨ ਮਿਲਿਆ
ਸਵਾਮੀ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਦੈਂਤ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਰੰਭਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਹਿਸ਼ਾ ਅਰਥਾਤ ਮੱਝ ਦੇ ਮੇਲ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਪਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਜਦੋਂ ਚਾਹੇ ਮੱਝ ਅਤੇ ਦੈਤ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਤਪੱਸਿਆ ਕਰਕੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਵਰਦਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਤਾਉਣ ਲੱਗਾ।
ਜਦੋਂ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ
ਇੱਕ ਦਿਨ, ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੇ ਸਵਰਗ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਇੰਦਰ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਤੋਂ ਡਰ ਕੇ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ, ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਕੋਲ ਚਲੇ ਗਏ। ਤਦ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਸਾਰੇ ਦੇਵਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਆਦਿ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਬੁਲਾਓ, ਉਹ ਇਸ ਦੈਤ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।" ਫਿਰ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਆਦਿ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ
ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਕ੍ਰੋਧ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਚਮਕ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ, ਜੋ ਇੱਕ ਔਰਤ ਯਾਨਿ ਦੇਵੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ। ਦੇਵੀ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਨਾਲ, ਵਾਲ ਯਮ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਨਾਲ, ਬਾਹਾਂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਨਾਲ, ਛਾਤੀ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਨਾਲ, ਪੈਰ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਸੂਰਜ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਨਾਲ, ਨੱਕ ਕੁਬੇਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਨਾਲ, ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਨਾਲ ਦੰਦ, ਤਿੰਨ ਅੱਖਾਂ, ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਚਮਕ ਤੋਂ ਮੱਥਾ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦੀ ਚਮਕ ਤੋਂ ਕੰਨ ਬਣੇ। ਇਸ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੁਰਗੇ ਕਹਿ ਕੇ ਪੁਕਾਰਿਆ ਗਿਆ।
ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਹਥਿਆਰ ਦਿੱਤੇ
ਜਦੋਂ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਵੀ ਭੇਟ ਕੀਤੇ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ, ਵਰੁਣਦੇਵ ਨੇ ਸ਼ੰਖ, ਪਵਨਦੇਵ ਨੇ ਧਨੁਸ਼ ਅਤੇ ਤੀਰ, ਇੰਦਰਦੇਵ ਨੇ ਵਜਰ ਅਤੇ ਘੰਟੀ, ਯਮਰਾਜ ਨੇ ਕਾਲਦੰਡ, ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਦਕਸ਼ ਨੇ ਹੀਰਿਆਂ ਦੀ ਮਾਲਾ, ਭਗਵਾਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਕਮੰਡਲ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਸੂਰਯਦੇਵ ਨੇ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਕੁਬੇਰਦੇਵ ਨੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਮਧੂ (ਸ਼ਹਿਦ) ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਘੜਾ ਦਿੱਤਾ।
ਸਮੁੰਦਰ ਨੇ ਗਹਿਣੇ ਦਿੱਤੇ, ਹਿਮਾਲਿਆ ਨੇ ਸ਼ੇਰ ਦਿੱਤਾ
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਮੁੰਦਰ ਨੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚਮਕੀਲਾ ਹਾਰ, ਦੋ ਬ੍ਰਹਮ ਵਸਤਰ, ਬ੍ਰਹਮ ਚੁਡਾਮਨੀ, ਦੋ ਕੁੰਡਲ, ਕੜੇ, ਇੱਕ ਚੰਦਰਮਾ, ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਹੰਸਲੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਰਤਨ ਦੀਆਂ ਮੁੰਦਰੀਆਂ ਭੇਟ ਕੀਤੀਆਂ। ਝੀਲਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਮੁਰਝਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਮਲ ਦੀ ਮਾਲਾ ਭੇਟ ਕੀਤੀ। ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਨੇ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਸਵਾਰ ਹੋਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸ਼ੇਰ ਭੇਟ ਕੀਤਾ।
ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੇਵੀ ਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ
ਦੇਵਤਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਸਤਰ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਭਿਆਨਕ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ। ਦੇਵੀ ਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਦੀ ਸੈਨਾ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜੋ 9 ਦਿਨ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ 9 ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ।
ਇਸੇ ਲਈ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 9 ਦਿਨ ਤੱਕ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਭਗਤ 9 ਦਿਨ ਤੱਕ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਸ਼ਟਾਂ ਅਤੇ ਦੁਖਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ
ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਦੇਵੀ ਦਾ ਨਾਂ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਮਰਦਿਨੀ ਵੀ ਪੈ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਵਿਚਕਾਰ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਅਸ਼ਵਿਨ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ 9 ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ, ਸਾਡੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਨੇ ਨਵਰਾਤਰੀ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ 9 ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਵੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਭਿਆਸ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਸ਼ਵਿਨ ( ਅੱਸੂ ) ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਪਦਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨਵਮੀ ਤਿਥੀ ਤੱਕ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਵਾਮੀ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅੱਜ ਤੋਂ ਦਿਵਯ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਧਾਮ ਵਿੱਖੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਚਰਿਤ ਮਾਨਸ ਦੇ ਪਾਠ ਆਰੰਭ ਹੋਣਗੇ, ਹਰ ਰੋਜ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੀ ਚੌਂਕੀ ਲਗੇਗੀ, 4 ਅਕਤੂਬਰ ਨਵਮੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਰਾਮਾਇਣ ਪਾਠਾਂ ਦੇ ਭੋਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਾਂ ਭਗਵਤੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਾਗਰਣ ਅਤੇ ਭੰਡਾਰਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਾਗਰਣ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕ ਜੋੜੀ ਗੁਰਸੇਵਕ ਮਾਨ ਅਤੇ ਸਪਨਾ ਮਾਨ ਵਲੋਂ ਮਾਂ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਈ ਭਜਨ ਮੰਡਲੀਆਂ ਵੀ ਇਸ ਮੌਕੇ ਅਪਣੀ ਹਾਜਰੀ ਭਰਨਗੀਆਂ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੰਦਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੇਵਾਦਾਰ ਵਿਪਨ ਦਿਓੜਾ ਦੀ ਅਗੁਵਾਈ ਹੇਠ ਹੋਵੇਗਾ। ਰਘੁਨਾਥ ਬਿੱਲਾ ਸੇਲਜ਼ਮੈਨ ਵਲੋਂ ਸਟੇਜ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਾਂਭੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਇਨ੍ਹਾਂ 9 ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੇਵੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੇ 9 ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਕਈ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
1. ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੇਵੀ
ਮਾਂ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਭਾਵ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤਿਥੀ ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਮਿਤੀ ਅੱਜ 26 ਸਤੰਬਰ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਹੈ। ਮਾਰਕੰਡੇਯ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਵੀ ਦਾ ਨਾਂਅ ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਾਂ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ ਨੂੰ ਅਟੁੱਟ ਕਿਸਮਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਧੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਦੇਵੀ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਹੀ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਉੱਤਮ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭ ਹੈ।
2. ਮਾਂ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ (ਦੇਵੀ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ)
ਮਾਂ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਭਾਵ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਮਿਤੀ 27 ਸਤੰਬਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦਾ ਇਹ ਰੂਪ ਤਪੱਸਿਆ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤਪੱਸਿਆ ਅਰਥਾਤ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਵੀ ਨੇ ਇਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਪੱਸਿਆ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਇੱਛਤ ਫਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਸਨ।
3. ਦੇਵੀ ਚੰਦਰਘੰਟਾ
ਦੇਵੀ ਚੰਦਰਘੰਟਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਭਾਵ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਤ੍ਰਿਤੀਆ ਤਿਥੀ ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਤਾਰੀਖ 28 ਸਤੰਬਰ, ਬੁੱਧਵਾਰ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਘੰਟਾ-ਆਕਾਰ ਦਾ ਚੰਦਰਮਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਦਰਘੰਟਾ ਦੇਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਦੇਵੀ ਚੰਦਰਘੰਟਾ ਨੇ ਘੰਟੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਨਾਲ ਅਸੁਰਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
4. ਦੇਵੀ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ
ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਯਾਨੀ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਕੁਸ਼ਮਾਂਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਤਾਰੀਖ 29 ਸਤੰਬਰ, ਵੀਰਵਾਰ ਹੈ। ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਇਸ ਚੌਥੇ ਰੂਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਤੋਂ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਇਸ ਰੂਪ ਦਾ ਨਾਂ ਕੁਸ਼ਮਾਂਡਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਦੇਵੀ ਕੁਸ਼ਮਾਂਡਾ ਰੋਗਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੇ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
5. ਸਕੰਦਮਾਤਾ
ਸਕੰਦਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਦਿਨ ਭਾਵ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਦਿਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਮਿਤੀ 30 ਸਤੰਬਰ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਹੈ। ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਸੈਨਾਪਤੀ, ਭਗਵਾਨ ਸਕੰਦ ਦੀ ਮਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਰੂਪ ਸਕੰਦਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਕੰਦਮਾਤਾ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਸੁੱਖ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
6. ਮਾਂ ਕਾਤਯਾਨੀ
ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਭਾਵ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਨੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਮਿਤੀ 1 ਅਕਤੂਬਰ ਦਿਨ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਹੈ। ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਕਾਤਯਾਯਨ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ, ਆਦਿਸ਼ਕਤੀ ਨੇ ਇੱਕ ਧੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲਿਆ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਕਾਤਯਾਨੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਰੋਗ, ਸੋਗ, ਕਸ਼ਟ, ਡਰ ਆਦਿ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
7. ਮਾਂ ਕਾਲਰਾਤਰੀ (ਦੇਵੀ ਕਾਲਰਾਤਰੀ)
ਦੇਵੀ ਕਾਲਰਾਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਦਿਨ ਭਾਵ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਦਿਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਮਿਤੀ 2 ਅਕਤੂਬਰ, ਐਤਵਾਰ ਹੈ। ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਇਹ ਰੂਪ ਮਾੜੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਕਾਲਰਾਤਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਕਾਲਰਾਤਰੀ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿਚੋਂ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਡਰ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਕਾਲਰਾਤਰੀ ਆਪਣੇ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
8. ਮਾਂ ਮਹਾਗੌਰੀ (ਦੇਵੀ ਮਹਾਗੌਰੀ)
ਦੇਵੀ ਮਹਾਗੌਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਅੱਠਵੇਂ ਦਿਨ ਭਾਵ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਅਸ਼ਟਮੀ ਤਿਥੀ ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਤਾਰੀਖ ਸੋਮਵਾਰ, 3 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੇ ਇਸ ਰੂਪ ਦਾ ਰੰਗ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੋਰਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਗੌਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਮਹਾਗੌਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਣ 'ਤੇ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਸਾਰੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
9. ਮਾਂ ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ (ਦੇਵੀ ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ)
ਦੇਵੀ ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਭਾਵ ਅਸ਼ਵਿਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਦਿਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਮਿਤੀ 4 ਅਕਤੂਬਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਹੈ। ਮਾਂ ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਅਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।