ਭਾਰਤ ਦੀ 'ਲੰਗਰ ਟਰੇਨ' ਕਿਹੜੀ ਹੈ? ਜਿੱਥੇ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਯਾਤਰੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਭਾਂਡੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ!
ਦੀਪਕ ਗਰਗ
ਕੋਟਕਪੂਰਾ 17 ਸਤੰਬਰ 2024- ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਖਾਣੇ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਟਿਕਟ ਬੁੱਕ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਭੋਜਨ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਜਾਂ ਨਾ ਪਾਉਣ ਦਾ ਵਿਕਲਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਟ੍ਰੇਨ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਸੱਚਖੰਡ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇਸ ਟਰੇਨ ਦੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੰਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੱਚਖੰਡ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ 39 ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੁਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ 6 ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਲੰਗਰ ਛਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਚਖੰਡ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦਾ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਦਾਬਰਾ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਲੰਗਰ ਹੈ। ਜਿਸ ਲਈ ਯਾਤਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਤਿਆਰ ਹੋ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਂਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
29 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲੰਗਰ ਵਰਤਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਨਾਂਦੇੜ ਸੱਚਖੰਡ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਵਿੱਚ 29 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਖਾਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਖਾਣਾ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ 2081 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲੰਗਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਚਖੰਡ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਵਿੱਚ ਪੈਂਟਰੀ ਵੀ ਹੈ ਪਰ ਇੱਥੇ ਖਾਣਾ ਨਹੀਂ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਜਦੋਂ ਨਾਸ਼ਤੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਲੰਗਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਯਾਤਰੀ ਆਪਣੇ ਭਾਂਡੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ
ਸੱਚਖੰਡ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅਮੀਰ ਜਾਂ ਗਰੀਬ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹਰ ਕੋਈ ਇਸ ਲੰਗਰ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਯਾਤਰੀਆਂ ਕੋਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਏਸੀ ਕੋਚਾਂ ਤੱਕ ਭਾਂਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੱਚਖੰਡ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ 5 ਵਿੱਚੋਂ 2 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਨਾਂਦੇੜ (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ) ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਸੱਚਖੰਡ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਮੰਗ 'ਤੇ 1995 'ਚ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਸੱਚਖੰਡ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਸ 'ਚ ਲੰਗਰ ਵਰਤਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੇਨੂ ਬਦਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ
ਲੰਗਰ ਦਾ ਮੇਨੂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਖਰਚੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਦਾਨ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੜ੍ਹੀ-ਚਾਵਲ, ਛੋਲੇ, ਦਾਲ, ਖਿਚੜੀ, ਕੜ੍ਹੀ, ਆਲੂ-ਗੋਭੀ ਦੀ ਕਰੀ, ਸਾਗ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ 29 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀ ਦਿਨ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਥੇ ਖਾਣਾ ਨਾ ਪਰੋਸਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਟਰੇਨ ਲੇਟ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸੇਵਾਦਾਰ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਲਗਭਗ 2000 ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਲੰਗਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ?
ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਨਾਂਦੇੜ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚਕਾਰ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਸੇਵਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਚਲਾਈ ਗਈ ਸੀ। 1995 ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ 'ਚ ਕੁਝ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਫਤੇ 'ਚ ਦੋ ਵਾਰ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ। 1997-1998 ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ 5 ਦਿਨ ਚੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। 2007 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲੰਗਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਲੰਗਰ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਵਪਾਰੀ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।