1200 ਕਿਲੋ ਪੱਥਰ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲੇ ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਗੂਗਲ ਨੇ ਯਾਦ ਕੀਤਾ, ਜਾਣੋ ਇਸ ਭਾਰਤੀ ਪਹਿਲਵਾਨ ਦੀਆਂ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲਾਂ
ਖਾਸ ਗੱਲਾਂ
- 1902 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ 1200 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਚੁੱਕਿਆ
- ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਦਾ ਜਨਮ 1878 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ
- ਬਰੂਸ ਲੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰਹੇ ਹਨ
- 1902 ਵਿੱਚ ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ 1200 ਕਿਲੋ ਵਜ਼ਨ ਦਾ ਪੱਥਰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਇਹ ਕਾਰਨਾਮਾ ਕੀਤਾ ਸੀ
- ਗਾਮਾ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 'ਚ ਉਹ 500 ਸਿਟਅੱਪ ਅਤੇ 500 ਪੁਸ਼-ਅੱਪ ਕਰਦੇ ਸਨ
ਦੀਪਕ ਗਰਗ
ਕੋਟਕਪੂਰਾ 22 ਮਈ 2022 - ਅੱਜ ਗੂਗਲ ਡੂਡਲ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਪਹਿਲਵਾਨ ਦਾ ਜਨਮਦਿਨ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਗੂਗਲ ਨੇ ਅੱਜ ਇੱਕ ਡੂਡਲ ਰਾਹੀਂ ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੀ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਗਾਮਾ ਦਾ ਨਾਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ 'ਤੇ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਰੁਸਤਮ-ਏ-ਹਿੰਦ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਸ਼ਤੀ ਰਿੰਗ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਮਹਾਨ ਗਾਮਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਗੂਗਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਰੂਸ ਲੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਰੁਟੀਨ ਦੇ ਦੀਵਾਨੇ ਸਨ। ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਦਾ ਜਨਮ 1878 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਗੁਲਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਬਖਸ਼ ਦੱਤ ਸੀ। ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ, ਗਾਮਾ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਸੀ। 1910 ਵਿੱਚ, ਗਾਮਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਹੈਵੀਵੇਟ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਗਾਮਾ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਲਾਹੌਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਹਿਲਵਾਨ ਮਾਧੋ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾਤੀਆ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭਵਾਨੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ-ਫੁੱਲਦੀ ਰਹੀ। ਗਾਮਾ ਨੇ ਆਪਣੇ 52 ਸਾਲ ਦੇ ਕਰੀਅਰ 'ਚ ਕਦੇ ਵੀ ਮੈਚ ਨਹੀਂ ਹਾਰਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨਾਮਾ ਅੱਜ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ 1902 ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1200 ਕਿਲੋ ਦਾ ਪੱਥਰ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਹੁਣ ਇਹ ਪੱਥਰ ਬੜੌਦਾ ਦੇ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ 'ਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਦੇਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਦਬਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗਾਮੇ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਅਜਿਹੀ ਸੀ, ਜੋ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 6 ਦੇਸੀ ਮੁਰਗੇ, 10 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ, ਅੱਧਾ ਕਿਲੋ ਘਿਓ, ਬਦਾਮ ਦਾ ਸ਼ਰਬਤ ਅਤੇ 100 ਰੋਟੀਆਂ ਖਾਂਦੇ ਸੀ।
ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ 'ਰੁਸਤਮ-ਏ-ਹਿੰਦ' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ। ਉਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 5000 ਸਕੁਐਟਸ ਅਤੇ 1000 ਪੁਸ਼ਅੱਪ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੋਈ ਪਹਿਲਵਾਨ ਖੜ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਗਾਮਾ ਨੇ ਪੱਥਰ ਦੇ ਡੰਬਲ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। 1895 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਹਾਨ ਪਹਿਲਵਾਨ ਰੁਸਤਮ-ਏ-ਹਿੰਦ ਰਹੀਮ ਬਖਸ਼ ਸੁਲਤਾਨੀਵਾਲਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਰਹੀਮ ਦਾ ਕੱਦ 6 ਫੁੱਟ 9 ਇੰਚ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਗਾਮਾ ਦਾ ਕੱਦ ਸਿਰਫ 5 ਫੁੱਟ 7 ਇੰਚ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਡਰੇ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਗਾਮਾ ਨੇ ਰਹੀਮ ਨਾਲ ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਮੈਚ ਡਰਾਅ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਾਮਾ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਏ।
ਸਾਲ ਦਰ ਸਾਲ ਗਾਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਵਧਦੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਜਿੱਤ ਪਹਿਲਵਾਨ ਬਣ ਗਏ। 1898 ਅਤੇ 1907 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਗਾਮਾ ਨੇ ਦਤੀਆ ਦੇ ਗੁਲਾਮ ਮੋਹੀਉਦੀਨ, ਭੋਪਾਲ ਦੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ, ਇੰਦੌਰ ਦੇ ਅਲੀ ਬਾਬਾ ਸੇਨ ਅਤੇ ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਹਸਨ ਬਖਸ਼ ਵਰਗੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। 1910 ਵਿੱਚ ਗਾਮਾ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਰੁਸਤਮ-ਏ-ਹਿੰਦ ਰਹੀਮ ਬਖਸ਼ ਸੁਲਤਾਨੀਵਾਲਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਾਰ ਫਿਰ ਮੈਚ ਡਰਾਅ 'ਤੇ ਖਤਮ ਹੋਇਆ। 1911 ਵਿੱਚ ਗਾਮਾ ਦਾ ਫਿਰ ਰਹੀਮ ਬਖਸ਼ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਵਾਰ ਰਹੀਮ ਨੂੰ ਗਾਮਾ ਨੇ ਮਾਰਿਆ। ਹੁਣ ਗਾਮਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਪਹਿਲਵਾਨ ਬਣ ਗਏ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹਰਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਮਹਾਨ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਚੁਣੌਤੀ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਜਿੱਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਾਮਾ ਬਰਤਾਨੀਆ ਚਲੇ ਗਏ। ਉੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਧੂੜ ਚੱਟਾਉਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ, ਪਰ ਕੱਦ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਫਾਈਟਿੰਗ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਾਮਾ ਨੇ ਉੱਥੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਚੈਲੰਜ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਦੀ ਚਾਲ ਸਮਝ ਕੇ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਆਖਰਕਾਰ, ਗਾਮਾ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ, ਸਟੈਨਿਸਲੌਸ ਜਾਬਿਸਕੋ ਅਤੇ ਫਰੈਂਕ ਗੋਚ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ।
ਚੈਂਪੀਅਨ ਸਟੈਨਿਸਲੌਸ ਜ਼ਬੀਚਕੋ ਨੇ ਚੁਣੌਤੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੜਾਈ 10 ਸਤੰਬਰ 1910 ਨੂੰ ਹੋਈ। ਗਾਮਾ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਹੀ ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਜ਼ਬੀਸ਼ਕੋ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਚ 2 ਘੰਟੇ 35 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਡਰਾਅ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੈਚ 19 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਜ਼ਬੀਸ਼ਕੋ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਜੁਟਾ ਸਕਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਾਮਾ ਵਿਸ਼ਵ ਹੈਵੀਵੇਟ ਚੈਂਪੀਅਨ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲੇ ਪਹਿਲਵਾਨ ਬਣੇ। ਇਹ ਖ਼ਿਤਾਬ ਰੁਸਤਮ-ਏ-ਜ਼ਮਾਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸੀ।
ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦਾ ਕੈਰੀਅਰ, ਕਈ ਖਿਤਾਬ ਕੀਤੇ ਨਾਂਅ
ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਆਪਣੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ, ਗਾਮਾ ਨੇ ਕਈ ਖ਼ਿਤਾਬ ਜਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1910 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਹੈਵੀਵੇਟ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ, 1927 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਕੁਸ਼ਤੀ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤੀ। ਕੋਈ ਪਹਿਲਵਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਟਿਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਦਾਅ ਲਾਉਂਦੇ ਸੀ, ਉਹ ਜਿੱਤ ਜਾਂਦੇ ਸੀ। ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਪਹਿਲਵਾਨ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਧੂੜ ਚੱਟਦੇ ਸੀ। ਇਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤੇ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਗਾਮਾ ਨੇ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟ ਕਲਾਕਾਰ ਬਰੂਸ ਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਬਰੂਸ ਲੀ ਨੇ ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਤੋਂ 'ਦਿ ਕੈਟ ਸਟ੍ਰੈਚ' ਸਿੱਖੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਰੂਸ ਲੀ ਲੇਖਾਂ ਰਾਹੀਂ ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਦੀ ਕਸਰਤ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਖੁਦ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਬਰੂਸ ਲੀ ਨੇ ਵੀ ਗਾਮਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣਾ ਸਿੱਖ ਲਿਆ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ
ਜਦੋਂ 1947 ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਹੋਈ ਤਾਂ ਗਾਮਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਜਾ ਕੇ ਮੋਹਿਨੀ ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ ਸੀ। ਵੰਡ ਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕੰਧ ਖੜੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਗਾਮਾ ਨੇ ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਇਸ ਗਲੀ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਮੇਰੇ ਭਰਾ ਹਨ। ਦੇਖੋ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਜਾਂ ਹੱਥ ਚੁੱਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਕਈ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਬਚ ਗਈਆਂ।
ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਮੈਡਲ ਵੀ ਵੇਚਣੇ ਪਏ
ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਤ ਗਏ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਬਦ ਤੋਂ ਬਦਤਰ ਹੁੰਦੀ ਗਈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਮੈਡਲ ਵੀ ਵੇਚਣੇ ਪਏ ਸਨ। ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਗਾਮਾ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਹਾਲੀ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਘਨਸ਼ਿਆਮ ਦਾਸ ਬਿਰਲਾ, ਜੋ ਕੁਸ਼ਤੀ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਾਮਾ ਲਈ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਇੱਕਮੁਸ਼ਤ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ 300 ਰੁਪਏ ਮਾਸਿਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਬੰਨ ਲਈ ਸੀ। ਬੜੌਦਾ ਦੇ ਰਾਜਾ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਏ। ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਿਰਕਿਰਿ ਹੋਈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਗਾਮਾ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਪੈਸੇ ਦਿੱਤੇ।
ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨ ਦੀ ਆਖਰੀ ਲੜਾਈ
ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ ਆਖਰੀ ਵਾਰ 1927 ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਪਹਿਲਵਾਨ ਜੇਸ ਪੀਟਰਸਨ ਨਾਲ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗਾਮਾ ਨੇ ਪੀਟਰਸਨ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਖਰੀ ਲੜਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ। 1947 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਲਾਹੌਰ ਆ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 23 ਮਈ 1960 ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ।
ਅਜਿਹਾ ਸੀ ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ
ਕੁਝ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਗਾਮਾ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਵਜ਼ੀਰ ਬੇਗਮ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਔਰਤ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪੰਜ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਚਾਰ ਧੀਆਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੋਤੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਦੀ ਪਤਨੀ ਬੇਗਮ ਕੁਲਸੂਮ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਹੈ। ਕੁਸ਼ਤੀ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਾਮਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਭੋਲੂ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ 20 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੇ ਚੈਂਪੀਅਨ ਰਹੇ।