ਨਵਰਾਤਰੀ : ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਡਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅੱਜ ਯਾਨੀ 8 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ
ਜਾਣੋ ਵਿਧੀ, ਮੰਤਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੱਭ ਕੁੱਝ
ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਸ਼ਾਰਦੀ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਮਾਂ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦਾ ਇਹ ਨਾਮ ਇਸ ਲਈ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕਾਤਯਾਯਨ ਰਿਸ਼ੀ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਰ ਸੁੱਖ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਦੀਪਕ ਗਰਗ
ਕੋਟਕਪੂਰਾ 8 ਅਕਤੂਬਰ 2024 : ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਰਦੀਯ ਨਵਰਾਤਰੀ ਜਾਂ ਸਾਲਾਨਾ ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਨੌਂ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਦੀ ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਹੈ।
ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਨੀ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਚਾਰ ਹੱਥ ਹਨ। ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਤਲਵਾਰ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਕਮਲ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਵਰਦਾ ਮੁਦਰਾ ( ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ) ਅਤੇ ਅਭਯਾ ਮੁਦਰਾ (ਡਰ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ, ਪਰਉਪਕਾਰ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ) ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੱਥੇ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਨੀ ਸ਼ੇਰ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਵਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅੱਜ ਯਾਨੀ 8 ਅਕਤੂਬਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਰ ਦੁੱਖ, ਰੋਗ, ਸੋਗ ਅਤੇ ਡਰ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਦਭੁਤ ਸ਼ਕਤੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਅੱਗੇ ਜਾਣੋ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ, ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ, ਆਰਤੀ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ...
8 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਸ਼ੁਭ ਮੁਹੂਰਤ
- ਸਵੇਰੇ 09:19 ਤੋਂ 10:46 ਤੱਕ
- ਸਵੇਰੇ 10:46 ਵਜੇ ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ 12:14 ਵਜੇ ਤੱਕ
- ਦੁਪਹਿਰ 12:14 ਤੋਂ 01:41 ਵਜੇ ਤੱਕ
- ਸਵੇਰੇ 03:08 ਤੋਂ 04:36 ਤੱਕ
ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਕੀ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ-ਮੰਤਰ
- 8 ਅਕਤੂਬਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠ ਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰੋ ਅਤੇ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਓ।
ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਾਫ਼ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲੱਕੜ ਦੇ ਤਖ਼ਤੇ 'ਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰੋ।
- ਦੇਵੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ੁੱਧ ਘਿਓ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਓ। ਕੁਮਕੁਮ ਨਾਲ ਤਿਲਕ ਲਗਾਓ ਅਤੇ ਫੁੱਲ ਚੜ੍ਹਾਓ।
- ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਨੂੰ ਲਾਲ ਚੂਨਰੀ, ਕੁਮਕੁਮ, ਲਾਲ ਫੁੱਲ, ਲਾਲ ਚੂੜੀਆਂ ਆਦਿ ਚੜ੍ਹਾਓ।
- ਮਾਂ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਦ ਚੜ੍ਹਾਓ।
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਲੋਕ ਅਤੇ ਮੰਤਰ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਹਨ, ਹਰ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ। ਮਾਂ ਜਗਦੰਬੇ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਯਾਦ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਜਾਪ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਬੀਜ ਮੰਤਰ
ਓਮ ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਾਨ੍ਯੈ ਨਮ:
ਧਿਆਨ ਮੰਤਰ
ਸਵਰਨਾਗਿਆ ਚੱਕਰ ਸਥਿੱਤਾਮ ਸ਼ਸ਼ਟਮ ਦੂਰਗਾ ਤ੍ਰਿਨੇਤ੍ਰਮ, ਵਾਰਾਭਿਤ ਕਰਾਮਸ਼ਗਪਦਮਧਰਾਮ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨ ਸੁਤਾਮ ਭਜਾਮਿ
ਪੂਜਾ ਮੰਤਰ
ਯਾ ਦੇਵੀ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼ੁ ਮਾਂ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਰੂਪੇਣ ਸਂਸ੍ਥਿਤਾ ।
ਨਮਸ੍ਤਸ੍ਯੈ ਨਮਸ੍ਤਸ੍ਯੈ ਨਮਸ੍ਤਸ੍ਯੈ ਨਮੋ ਨਮਃ ॥
ਅਰਥ: ਹੇ ਮਾਂ! ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅੰਬੇ ਜੋ ਹਰ ਥਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਾਰ ਬਾਰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ 'ਚ ਦੇਰੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਿਨ ਮਾਂ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨਚਾਹਾ ਲਾੜਾ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵਿਆਹ ਲਈ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਮੰਤਰ--
ਓਮ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਮਹਾਮਾਯੇ ਮਹਾਯੋਗਿਨ੍ਯਧੀਸ਼੍ਵਰੀ ॥ ਨੰਦਗੋਪਸੂਤਮ ਦੇਵੀ ਪਤਿਮ੍ ਮੇ ਕੁਰੁਤੇ ਨਮ: ॥
ਪਉੜੀ ਜਾਂ ਸ਼ਲੋਕ (ਦੋਹਾ)
ਚੰਦਰਹਾਸੋਜ੍ਜ੍ਵਲਕਰਾ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਵਰਵਾਹਨ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਸ਼ੁਭਮ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਦੇਵੀ ਦਾਨਵਘਾਤਿਨੀ
ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਦੀ ਆਰਤੀ
ਜੈ ਜੈ ਅੰਬੇ ਜੈ ਕਾਤਯਾਯਨੀ, ਜੈ ਜਗਮਾਤਾ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਰਾਣੀ।
ਬੈਜਨਾਥ ਅਸਥਾਨ ਤੁਮਹਾਰਾ, ਵਹਾਂ ਵਰਦਾਤੀ ਨਾਮ ਪੁਕਾਰਾ।
ਕਈ ਨਾਮ ਹੈਂ, ਕਈ ਧਾਮ ਹੈਂ, ਯਹ ਅਸਥਾਨ ਵੀ ਤੋ ਸੁਖਧਾਮ ਹੈਂ।
ਹਰ ਮੰਦਰ ਜਿਓਤ ਤੁਮਹਾਰੀ, ਕਹੀ ਯੋਗੇਸ਼ਵਰੀ ਮਹਿਮਾ ਨਿਆਰੀ।
ਹਰ ਜਗਹ ਉਤਸਵ ਹੋਤੇ ਰਹਿਤੇ, ਹਰ ਮੰਦਿਰ ਮੇਂ ਭਗਤ ਹੈਂ ਕਹਿਤੇ।
ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਰਕਸ਼ਕ ਕਾਇਯਾ ਕੀ , ਗ੍ਰੰਥੀ ਕਾਟੇ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਕੀ।
ਝੂਠੇ ਮੋਹ ਸੇ ਛੁਡਾਨੇ ਵਾਲੀ , ਅਪਣਾ ਨਾਮ ਜਪਾਨੇ ਵਾਲੀ।
ਬ੍ਰਹਸਪਤੀਵਾਰ ਕੋ ਪੂਜਾ ਕਰੀਏ, ਧਿਆਨ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਕਾ ਧਰਿਏ।
ਹਰ ਸੰਕਟ ਕੋ ਦੂਰ ਕਰੇਗੀ, ਭੰਡਾਰੇ ਭਰਪੂਰ ਕਰੇਗੀ।
ਜੋ ਵੀ ਮਾਂ ਕੋ 'ਚਮਨ' ਪੁਕਾਰੇ, ਕਾਤਯਾਨੀ ਸਬ ਕੇ ਕਸ਼ਟ ਨਿਵਾਰੇ।
ਮਹਿਮਾ
ਜੋ ਵੀ ਕੋਈ ਮਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਮਨ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਰੋਗ, ਗ਼ਮ, ਦੁੱਖ, ਡਰ ਆਦਿਕ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਨੇਕਾਂ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਪਾਪਾਂ ਨੂੰ ਨਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਨ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਮਾਂ ਕਾਤਯਾਨੀ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਉਪਾਸਨਾ ਦੁਆਰਾ ਮਨੁੱਖ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਚਾਰ ਫਲ ਧਨ, ਧਰਮ, ਕਾਮ, ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਅਲੌਕਿਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਂ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਇਸ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇੱਕ ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਕਿਵੇਂ ਪਿਆ - ਕਤ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਕਾਤਿਆ ਰਿਸ਼ੀ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨ ਦਾ ਜਨਮ ਇਸ ਕਾਤਿਆ ਦੇ ਖਾਨਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਗਵਤੀ ਪਰਅੰਬਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਕਠਿਨ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਸੀ ਕਿ ਮਾਂ ਭਗਵਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਬੇਟੀ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਜਨਮ ਲਵੇ। ਮਾਂ ਭਗਵਤੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਈ ਅਤੇ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਕਾਤਯਾਯਨ ਦੀ ਧੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਕਾਤਯਾਯਨ ਦੇ ਘਰ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਇਸ ਦੇਵੀ ਦਾ ਨਾਮ ਦੇਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਸੀ।
ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨ ਦੀ ਧੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਸ਼ਵਿਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਤ ਸਪਤਮੀ, ਅਸ਼ਟਮੀ ਅਤੇ ਨਵਮੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ, ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਤਿਆਯਨ ਰਿਸ਼ੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮੀ 'ਤੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ
ਕੋਲਹਾਸੁਰ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਰਕਤਬੀਜ ਕੋਲ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀ (ਸਿੱਧੀ) ਸੀ ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਉਸ ਦੇ ਖੂਨ ਦੀ ਹਰ ਬੂੰਦ ਇੱਕ ਰਾਖਸ਼ਸ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਭੈਰਵ ਨੂੰ ਰਕਤਬੀਜ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਅਸੰਭਵ ਜਾਪਿਆ। ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਨੇ ਰਕਤਬੀਜ ਦਾ ਸਾਰਾ ਖੂਨ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਨਾ ਡਿੱਗਣ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭੈਰਵ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੁੰਡ (ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਸਰੋਵਰ) ਬਣਾਇਆ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿਚ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਦਾ ਮੰਦਰ ਇਸ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ?
ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:
ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੁਆਰਾ
ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਾਹੂ ਮਹਾਰਾਜ) ਮੁੰਬਈ, ਬੈਂਗਲੁਰੂ, ਪੁਣੇ, ਤਿਰੂਪਤੀ ਅਤੇ ਸਤਾਰਾ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਰੇਲ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੁਆਰਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਬੱਸ, ਆਟੋ ਰਿਕਸ਼ਾ ਜਾਂ ਟੈਕਸੀ ਕਿਰਾਏ 'ਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ
ਕੋਲਹਾਪੁਰ NH4 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੰਬਈ ਨੂੰ ਬੰਗਲੌਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਲਈ ਸਿੱਧੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਮੁੰਬਈ, ਪੁਣੇ, ਬੈਂਗਲੁਰੂ, ਬੇਲਗਾਮ, ਮੰਗਲੌਰ ਅਤੇ ਹੁਬਲੀ ਤੋਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
'ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠਾਂ' ਵਿੱਚੋਂ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਤੁਲਜਾਪੁਰ ਦੀ ਤੁਲਜਾ ਭਵਾਨੀ (ਪਾਰਵਤੀ) ਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਭੌਸਲੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ, ਯਾਦਵਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਾਤਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਅਣਗਿਣਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਣ ਲਈ ਮੰਦਰ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਭਵਾਨੀ (ਕਾਤਯਾਯਨੀ) ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਇੱਕ ਤਲਵਾਰ - 'ਭਵਾਨੀ ਤਲਵਾਰ' ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਤੁਲਜਾ ਭਵਾਨੀ ਦੀ ਕਥਾ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸੱਤਯੁਗ ਵਿੱਚ, ਕਰਦਮ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸੰਨਿਆਸੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਅਨੁਭੂਤੀ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਨਿਮਰ ਪਤਨੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਰਦਮ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਅਨੁਭੂਤੀ ਨੇ ਸਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਕਸਮ ਖਾਧੀ ਪਰ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸਨੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤਪੱਸਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਕੁਕਰ ਨਾਮਕ ਰਾਜਾ, ਅਨੁਭੂਤੀ ਨੂੰ ਸਮਾਧੀ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਵੇਖ ਕੇ, ਉਸਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤੇ ਮੋਹਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅਨੁਭੂਤੀ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਅਨੁਭੂਤੀ ਨੇ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਗਈ। ਮਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਕੂਕਰ ਮਹਿਸ਼ਾ ਰੂਪੀ ਦੈਂਤ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਮਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ 'ਵਿਜਯਾਦਸ਼ਮੀ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮਾਂ ਨੂੰ ‘ਤਵਾਰਿਤਾ’ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਤੁਲਜਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਤੁਲਜਾਪੁਰ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਨਾਂਦੇੜ ਅਤੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਹਨ, ਜਿੱਥੋਂ ਕੋਈ ਬੱਸ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਤੰਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਉੱਤਰੀ ਚਿਹਰੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ, ਜੋ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਛੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਇਹ ਚਿਹਰਾ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਵੀਆਂ, ਦੱਖਣਕਾਲਿਕਾ,ਮਹਾਕਾਲੀ, ਗੁਹਯਕਾਲੀ,ਸਮਸ਼ਾਨਕਾਲਿਕਾ,ਭਦਰਕਾਲੀ,
ਇਕਜਾਤਾ, ਉਗਰਾਤਾਰਾ (ਭਿਅੰਕਰ ਤਾਰਾ), ਤਰਿਤਨੀ, ਛਿੰਨਮਸਤਾ, ਨੀਲਾਸਰਸਵਤੀ (ਨੀਲੀ ਸਰਸਵਤੀ), ਦੁਰਗਾ,ਜੈਦੁਰਗਾ, ਨਵਦੁਰਗਾ, ਵਸ਼ੂਲੀ, ਧੂਮਾਵਤੀ, ਵਿਸਾਲਾਕਸ਼ੀ, ਪਾਰਵਤੀ, ਬਗਲਾਮੁਖੀ, ਪ੍ਰਤਿਆਂਗੀਰਾ, ਮਤੰਗੀ, ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰਮਰਦੀਨੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਮੰਤਰ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਦੇ 10ਵੇਂ ਅਧਿਆਏ ਦੇ 22ਵੇਂ ਪਹਿਰੇ ਵਿੱਚ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਵਰਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਜ ਵਿੱਚ ਗੋਕੁਲ ਦੇ ਗੋਪਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਆਹੁਣਯੋਗ ਜਵਾਨ ਧੀਆਂ (ਗੋਪੀਆਂ) ਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ਾ ( ਮੱਘਰ ) ਦੇ ਪੂਰੇ ਮਹੀਨੇ ਵਰਤ ਰਖਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਮਸਾਲਾ ਰਹਿਤ ਖਿਚੜੀ ਖਾਧੀ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਵੇਲੇ ਯਮੁਨਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਦੇਵੀ ਦੀ ਇੱਕ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਬਣਾ ਲਈ ਅਤੇ ਚੰਦਨ ਦੀ ਲੱਕੜ, ਦੀਵੇ, ਫਲ, ਸੁਪਾਰੀ, ਨਵੇਂ ਪੱਤੇ, ਸੁਗੰਧਿਤ ਮਾਲਾ ਅਤੇ ਧੂਪ ਆਦਿ ਸੁਗੰਧਿਤ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ।
ਇਹ ਉਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਲੁਕੋ ਦਿੱਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ 6ਵੇਂ ਦਿਨ ਮਾਤਾ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਭੈਣ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਛਠ ਪੂਜਾ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸਿਰੇ ਵਿੱਚ ਮੁਟਿਆਰ ਅਤੇ ਕੁਆਰੀ ਦੇਵੀ, ਦੇਵੀ ਕੰਨਿਆ ਕੁਮਾਰੀ ਨੂੰ ਵੀ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਜਾਂ ਪਾਰਵਤੀ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਤਪੱਸਿਆ ਅਤੇ ਸੰਨਿਆਸ ਦੀ ਦੇਵੀ ਹੈ।
ਪੋਂਗਲ (ਥਾਈ ਪੋਂਗਲ), ਇੱਕ ਵਾਢੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ, ਜੋ ਕਿ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ( ਮਾਘੀ ) ਦੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਨੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਗਿੱਲੀ ਰੇਤ ਤੋਂ ਉੱਕਰੀ ਮਾਤਾ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਤਪੱਸਿਆ ਤਮਿਲ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ ਥਾਈ ਮਹੀਨੇ (ਜਨਵਰੀ-ਫਰਵਰੀ) ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਸਮਾਪਤ ਹੂੰਦੀ ਹੈ।
ਵਾਮਨ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਤਾ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਨੂੰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸੰਯੁਕਤ ਊਰਜਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੈਂਤ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਉੱਤੇ ਗੁੱਸਾ ਊਰਜਾ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਿਰਨਾਂ ਕਾਤਯਾਯਨ ਰਿਸ਼ੀ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਸਹੀ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਇਸਲਈ ਉਸਨੂੰ ਮਾਤਾ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਜਾਂ " ਕਾਤਯਾਯਨ ਦੀ ਧੀ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਲਿਕ ਪੁਰਾਣ ਵਰਗੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਹੋਰ, ਇਹ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਿਸ਼ੀ ਕਾਤਯਾਯਨ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ। ਦੋਵਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਜਾਂ ਰੂਪ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵਰਾਤਰੀ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਇਸਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਵਾਮਨ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਥਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ: "ਜਦੋਂ ਦੇਵਤੇ ਆਪਣੀ ਬਿਪਤਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਕੋਲ ਗਏ ਸੀ, ਤਾਂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਨੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ 'ਤੇ ਸ਼ਿਵ, ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਲਾਟਾਂ ਛੱਡੀਆਂ ਕਿ ਇੱਕ ਤੇਜ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਪਹਾੜ ਦਾ ਗਠਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਮਾਤਾ ਕਾਤਯਾਯਨੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੂਰਜਾਂ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦਾਰ, ਤਿੰਨ ਅੱਖਾਂ, ਕਾਲੇ ਵਾਲ ਅਤੇ ਅਠਾਰਾਂ ਬਾਹਾਂ ਵਾਲੀ, ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ , ਵਰੁਣ ਨੇ ਸ਼ੰਖ, ਅਗਨੀ ਨੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਵਰਗਾ ਤੀਰ, ਵਾਯੂ ਨੇ ਧਨੁਸ਼,
ਸੂਰਿਆ ਨੇ ਤੀਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆਤਰਕਸ਼, ਇੰਦਰ ਨੇ ਵਜਰ, ਕੁਵੇਰ ਨੇ ਗਦਾ, ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਜਾਪ ਮਾਲਾ ਅਤੇ ਕਮੰਡਲ, ਕਾਲ ਨੇ ਢਾਲ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ,
ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਨੇ ਇੱਕ ਯੁੱਧ-ਕੁਹਾੜੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਸਤਰ ਭੇੱਟ ਕੀਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਤਯਾਨੀ ਮੈਸੂਰ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਈ। ਉੱਥੇ, ਅਸੁਰਾਂ ਨੇ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤੋਂ ਮੋਹਿਤ ਹੋ ਗਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਆਪਣੇ ਰਾਜਾ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰਾ ਕੋਲ ਕੀਤਾ, ਕਿ ਉਹ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਚੈਨ ਹੋ ਗਿਆ।
ਹੱਥ ਮੰਗਣ 'ਤੇ, ਦੇਵੀ ਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਜਿੱਤ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਉਸਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾ, ਬਲਦ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਲੜਨ ਲੱਗਾ। ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਰਗਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ੇਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਉਤਰੀ, ਅਤੇ ਮਹੀਸ਼ਾ ਦੀ ਪਿੱਠ 'ਤੇ ਚੜ ਗਈ, ਜੋ ਬਲਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੋਮਲ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਇੰਨੀ ਭਿਆਨਕ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ ਕਿ ਉਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਗਿਆ।
ਫਿਰ ਦੇਵੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਲਵਾਰ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਸਿਰ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰਮਰਦਿਨੀ, ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ।
ਇਸ ਦੰਤਕਥਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵਰਾਹ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਵਾਦ ਦੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਪਾਠ, ਦੇਵੀ-ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
'ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ' ਅਮਰਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਪਾਰਵਤੀ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਨਾਂ ਹੈ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਂ ਉਮਾ, ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ, ਗੌਰੀ, ਕਾਲੀ, ਹੇਮਾਵਤੀ ਅਤੇ ਈਸ਼ਵਰੀ ਹਨ।
ਸ਼ਕਤੀਵਾਦ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ ਜਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਭਿਆਨਕ ਰੂਪਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਇੱਕ ਯੋਧਾ ਦੇਵੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਦਰਕਾਲੀ ਅਤੇ ਚੰਡਿਕਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਹ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਰੂਪ ਪਾਰਵਤੀ ਨਾਲ, ਇਹ ਤੱਥ ਪਤੰਜਲੀ ਦੇ ਮਹਾਭਾਸ਼ਯ 'ਪਾਣੀਨੀ' ਵਿੱਚ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਸੀ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਯਜੁਰਵੇਦ ਦੇ ਤੈਤੀਰੀਆ ਆਰਣਯਕ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ ਮੁਤਾਬਿਕ ਵੀ ਉਹ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਸੁਭਾਵਕ ਕ੍ਰੋਧ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ੇਰ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਪਤੰਜਲੀ ਦੇ ਪਾਣਿਨੀ ਦੇ ਮਹਾਭਾਸ਼ਯ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮਿਆਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦੇਵੀ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ, ਅਤੇ ਮਾਰਕੰਡੇਯ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਦੇਵੀ ਮਹਾਤਮਿਆ ਵਿੱਚ ਮਾਰਕੰਡੇਯ ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 400 ਅਤੇ 500 ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮਿਆਦ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਬੋਧੀ, ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਤਾਂਤਰਿਕ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਲਿਕਾ ਪੁਰਾਣ (10ਵੀਂ ਸਦੀ), ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਅਤੇ ਜਗਨਨਾਥ ਦੇ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਉਦੀਆਨਾ ਜਾਂ ਓਦਰਾਦੇਸਾ (ਓਡੀਸ਼ਾ) ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ
ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਵਰਗੀਆਂ ਹਿੰਦੂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੇਵੇਂ ਅਜਨ ਚੱਕਰ ਜਾਂ ਤੀਜੇ ਨੇਤਰ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਬਿੰਦੂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਥਿਤ ਹੈ ਸ਼੍ਰੀ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠ ( ਮੰਦਰ)
ਸ਼੍ਰੀ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠ ਭਾਰਤ ਦੇ 51 ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਵੇਦਵਿਆਸ ਨੇ ਵੀ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਾਗਵਤ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀਪੀਠ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਤਾ ਸਤੀ ਦੇ ਵਾਲ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਡਿੱਗੇ ਸਨ ਜਿੱਥੇ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀਪੀਠ ਹੈ। ਦੰਤਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਧਾਰਾਣੀ ਨੇ ਵੀ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਪਿਆਰ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀਪੀਠ ਦਾ ਸਥਾਨ
ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠ ਵਰਿੰਦਾਵਨ, ਮਥੁਰਾ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਿੱਧ ਪੀਠ ਹੈ ਜੋ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਰਾਧਾਬਾਗ ਦੇ ਕੋਲ ਹੈ।
ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀਪੀਠ ਤੇ ਪੂਜਾ
ਇੱਥੇ ਸਾਲ ਭਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠ ਵਿਖੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਭੀੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਮੰਦਿਰ, ਸ਼ੰਕਰਾਚਾਰੀਆ ਮੰਦਿਰ, ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਮੰਦਿਰ ਵੀ ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੰਦਰ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀਪੀਠ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ:-
ਕਾਤ੍ਯਾਯਨੀ ਸ਼ਕਤੀਪੀਠ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਮਥੁਰਾ ਤੋਂ ਕੁਝ ਹੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਰੇਲ ਰਾਹੀਂ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯਾਤਰੀ ਮਥੁਰਾ ਤੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਾਰ ਰਾਹੀਂ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯਾਤਰੀ ਸਿੱਧੇ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਾਹਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 200 ਮੀਟਰ ਪਹਿਲਾਂ ਉਤਾਰਦਾ ਹੈ। ਹਵਾਈ ਸਫਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਲੀ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੁਸੀਂ ਰੇਲ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਮਥੁਰਾ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹੈ ਜਿਥੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ।
(ਬੇਦਾਅਵਾ: ਇੱਥੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਆਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।)