ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥ : ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ, SP ਅਤੇ MP ਦਾ ਅਰਥ ਕ੍ਰਮਵਾਰ "ਸਰਪੰਚ ਪਤੀ" ਅਤੇ "ਮੁਖੀਆ ਪੱਤੀ" ਹੈ
ਨਾ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਜਾਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ।
ਦੀਪਕ ਗਰਗ
ਪਟਨਾ 19 ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 : ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਐਕਟ ਕਾਰਨ "ਸਰਪੰਚ ਪੱਤੀ" ਅਤੇ "ਮੁਖੀਆ ਪੱਤੀ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਨੋਖੀ ਚੁਣੌਤੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ।
ਮੂਲ:
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਦੇ 50% ਪੰਚਾਇਤ ਸੀਟਾਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਰਾਖਵੀਆਂ ਕਰਨ ਦੇ ਕਦਮ ਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮਰਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵੱਲ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ "ਸਰਪੰਚ ਪੱਤੀ" ਅਤੇ "ਮੁਖੀਆ ਪੱਤੀਆਂ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਐਕਟ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਵਾਲੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਦਬਦਬਾ:
ਇਹ ਮਰਦ ਨੁਮਾਇੰਦੇ, ਆਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਦੇ ਚੋਣ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਚੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਔਰਤਾਂ ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਸਤਖਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਬਿਹਾਰ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਰਾਖਵੇਂਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੌਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ।
ਬਾਹੂਬਲੀ ਲੈਂਡਸਕੇਪ:
ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਤਾਕਤਵਰਾਂ ਨੇ "ਸਰਪੰਚ ਪੱਤੀ" ਅਤੇ "ਮੁਖੀਆ ਪੱਤੀ" ਵਰਤਾਰੇ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਰਤੋਂ ਲੱਭੀ - ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਪਰਾਧਿਕ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਜਾਂ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਸਨ ਤਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੌਕਸੀ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦੇ ਸਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪੱਪੂ ਯਾਦਵ, ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਹਾਬੂਦੀਨ, ਮੁੰਨਾ ਸ਼ੁਕਲਾ, ਆਨੰਦ ਮੋਹਨ, ਸੂਰਜ ਮਹਤੋ, ਅਨੰਤ ਸਿੰਘ, ਅਜੈ ਸਿੰਘ, ਅਵਧੇਸ਼ ਮੰਡਲ, ਸੂਰਜਭਾਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਚੰਦਨ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਆਗੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ:
ਇਸ ਸਥਾਪਿਤ ਆਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਨਵੀਆਂ ਔਰਤ ਆਗੂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਲਜੇਪੀ ਦੀ ਸ਼ੰਭਵੀ ਚੌਧਰੀ ਅਤੇ ਆਰਜੇਡੀ ਦੀ ਰਿਤੂ ਜੈਸਵਾਲ ਢਾਂਚਾ ਤੋੜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਆਜ਼ਾਦ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਸੱਤਾ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਲਾਲੂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ?
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਲਾਲੂ ਯਾਦਵ ਅਤੇ ਰਾਬੜੀ ਦੇਵੀ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੀ ਲੈ ਲਓ, ਜਿੱਥੇ ਰਾਬੜੀ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਸਾਬਕਾ ਲਈ ਪ੍ਰੌਕਸੀ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਹੱਸਕੇ ਟਾਲ ਜਾਂ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ